باشگاههای ورزشی چگونه کسب درآمد میکنند؟
معمولا باشگاههای ورزشی برای بقاء و توسعه خود راههایی را برای کسب درآمد خود انتخاب و مشخص میکنند. البته این راهها از قبل مشخص شدهاند و قوانینی نیز وجود دارند تا این راهها در چهارچوب این قوانین پیش برود.
این راهها چه هستند، در چهارچوب چه قوانینی حرکت میکنند و آیا باشگاههای ورزشی ایران با آنها آشنا هستند.
در این ارتباط چند روش اشاره شده که تنها چند روش اصلی کسب درآمد هستند و روشهای متفاوت دیگری نیز وجود دارند.
به مراجعه کنید.
*قوانین کلی
براساس قوانین کلی فدراسیونها، کنفدراسیونها، انجمنها و سازمانهای ورزشی، راههای کسب درآمد یک باشگاه ورزشی باید در چهارچوب ورزش و مسایل فرهنگی پیگیری شود. این روشهای تجاری به غیر از این که نباید قوانین کشورها و مناطق را زیر پا بگذارند، همچنین نباید از محدوده فرهنگ و ورزش نیز خارج شوند.
البته باشگاههایی که به شرکتهای سهامی تبدیل شدهاند و یا به بازار بورس کشورشان یا بازار بورس بینالمللی راه پیدا کردهاند، در چهارچوب فعالیت خود میتوانند تجارتهای دیگری را نیز انجام دهند.
شرکت Vodafone حامی تیم منچستر یونایتد جذب حامی و اسپانسر یکی از متداولترین راههای کسب درآمد و پوششدهی هزینهها توسط باشگاه یا کلوبهای ورزشی، کسب حامی و اسپانسرهای مالی میباشد. باشگاهها با جذب حامی مالی، موقعیتهای تبلیغاتی بهوجود آمده توسط خود را به شرکتها و تاجران بزرگ ارایه میدهند تا در عوض منبعی برای پوشش هزینههای خود فراهم سازند.
یک باشگاه ورزشی میتواند به تعداد دلخواه حامی و اسپانسر جذب کند. اما معمولا باشگاهها یک حامی اصلی و چند حامی جز دارند. برای مثال باشگاه بایرن مونیخ آلمان دارای یک حامی اصلی (شرکت مخابرات آلمان Deutsche Telekom) دو حامی به اصطلاح تجهیزاتی (شرکت آدیداس) و هفده حامی دیگر (شامل شرکتهای Allianz، آودی، کوکاکولا، لوفت هانزا، زیمنس و ...) میباشد.
حامیان مالی معمولا هزینههای اصلی و تجهیزاتی باشگاهها را به عهده میگیرند. البته روش معامله حامی و باشگاه میتواند بسیار متفاوت و توافقی باشد که در کشورهای پیشرفته و صاحب فوتبال قوانینی برای این نوع معاملات وجود دارد. برخی از حامیان برای مثال متعهد میگردند که استادیومی را برای باشگاه فراهم سازند. برخی دیگر با ارایه مبلغی بالا برای مدتی مشخص به باشگاه از نظر مالی کمک میکنند. برخی دیگر نیز تجهیزات و امکانات ورزشی و رفاهی را به باشگاه ارایه میدهند که البته همان طور که اشاره شد روش معامله میتواند کاملا توافقی باشد.
در ایران در سالهای اخیر و پس از حرفهای شدن لیگها و تورنمتهای ملی، خوشبختانه کمی جدیتر به این مسأله توجه شد. امروزه اکثر باشگاههای حرفهای و قوی در کشور - گرچه با وجود مشکلات - دارای حامیان مالی هستند. شرکتها، تجار و صنایع بزرگ نیز به این تفهیم رسیدهاند که با سرمایهگذاری در بخش ورزش میتوانند هم به ورزش و سلامت کشور کمک کند و هم از موقعیتهای تجاری بهوجود آمده بهره بگیرند.
*فروش بلیت و مجوز پخش رسانهای
یکی دیگر از منابع کسب درآمد توسط تیمها و باشگاههای ورزشی، فروش بلیت دیدارهاست. این روش یکی از کلاسیکترین روشهاست که البته نسبت به روشهای دیگر ممکن است سودی آن چنانی نداشته باشد.
معمولا" با وجود حامی مالی، باشگاهها بدون آن که مبلغی پرداخت کنند دارای استادیوم میشوند. درآمد حاصل از فروش بلیت بسته به نوع شراکت باشگاه و حامی، بین تیمها و حامیان تقسیم میشود.
روش دیگر از نحوهی کسب درآمد، فروش مجوز پخش دیدار به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به شبکهها و تلویزیونهاست. از آن جایی که دیگر بازیهای رقابتهای مهم مثل بازیهای لیگهای کشورهای صاحب فوتبال و پیشرفته بر روی شبکه و تلویزیونهای رایگان پخش نمیشود، تلویزیون یا شبکهای که قصد پخش این دیدارها را دارد، میبایست به باشگاهها و سازمانهای وابسته مبلغی را پرداخت کند.
در ایران شاید یکی از مهمترین کسب درآمد همین فروش بلیتها باشد. امتیاز پخش دیدارها نیز در انحصار صدا و سیماست که البته به نظر نمیرسد بابت این موضوع به باشگاهها بهطور مستقیم مبلغی پرداخت کند.
بسته به نوع تولید کننده محصول، آن محصول قیمت گذاری میشود. برای مثال یک پیراهن بایرن که در فصل جاری توسط تیم استفاده میشود، چیزی حدود هفتاد هزار تومان قیمت دارد. این موضوع به دو دلیل است: یکی این که این پیراهن آدیداس است و دیگر این که با خرید این پیراهن هوادار به باشگاهش کمک میکند.
در ایران این موضوع تاکنون خیلی جدی گرفته نشده است. شاید یکی از دلایل این مسأله نبود قوانین پیرامون انحصار و تولیدکنندگان خوب محصولات و تجهیزات ورزشی است. برای مثال پیراهنهای دو تیم محبوب ایران یعنی پرسپولیس و استقلال را شاید چندین تولید کننده پوشاک با کیفیتهای نچندان خوب برای فروش به هواداران تولید و به عرضه میرسانند. شاید خود این دو باشگاه نیز نتوانند از روش قانونی با تولید و فروش این محصولات مبارزه کنند، در حالی که از فروش این محصولات آنها هیچ بهرهای نمیبرند.
*راهاندازی مدارس و آموزشگاهها
باشگاههای بزرگ و دارای هوادار زیاد دارای مدارس و آموزشگاههای ورزشی هستند. معمولا هزینههای ورود به این مدارس و آموزشگاهها زیاد است. البته این موضوع به نام و اعتبار باشگاه نیز بستگی دارد.
در ایران نیز باشگاههای پرسپولیس و استقلال دارای مدارس و آموزشگاههای مرتبط هستند.
*روشهای دیگر
راه و روشهای دیگری نیز وجود دارند که میتوانند بسیار متفاوت باشند. مشارکت در طرحهای بزرگ، همکاری با شرکتها، سازمانها، شبکهها برای اجرای طرحهای مختلف و ...
برخی از باشگاهها که در ایران تعداد آنها اندک نیست، در اصل باشگاههای ورزشی شرکت یا صنایعی خاص هستند. در این حالت معمولا" شرکت یا سازمان مربوطه پاسخگوی هزینههای آن باشگاه است.
برخی از باشگاههای ورزشی نیز با عمدهترین راه کسب درآمد را فروش بازیکنان میدانند. این نوع باشگاهها که معمولا باشگاههای کوچک هستند، با پرورش بازیکنان آنها را به بازیکنانی بزرگ تبدیل میکنند و با قیمتی خوب به تیمهای بزرگ میفروشند.