بندر گناوه
بندر گناوه
در سالهای بسیار دور دریا نوردان ، ملوانان و جهانگردانی از راه دریا و خشکی به بندری پای می نهادند که از رونق تجارت بازرگانی، اقتصاد پویا ، سواحل بی نظیر، صفحه های مرجانی زیبا ، مردمانی مهمان نوازو مردان بزرگ و دانشمند برخوردار بود . آنها آوازه ی این بندر به دیار خود می بردند و از مردمان، بزرگان جذابیت های این مروارید خلیج فارس چه نقل هایی که در دیار خود نمی کردند.
مردان بزرگی از راه دریا و خشکی بر خاک این بندر پا نهادند و در سفر نامه های خود آن را بندری جاودانه و زیبا نامگذاری نمودند . شاعرانی که آن را معدن مروارید نامیدند. از این بندر بود و از این دیار بود که ابوسعید و پسرش طاهر پای به عرصه وجود نهادند و حکومت قرمطیان را بنا نهادنده و گسترش دادند و در برابر خلفای جور عباسی ایستادند. ایستادند. در گذر زمان این بندر جاودان دو بار ویران شد و باز قامت افراشت و زنده ماند تا فرزندان خود را در برگرفته و با آنان زندگی کند. یقیناً می دانید که را می گویم، آری مروارید خلیج فارس را ، «بندر گناهوه» بندر گناوه ای که بعضی به آن جنابا، گنابا، و گنوه می گفتند و عده ای به آن گندابه، جانابه و گنابه نام نهادند و کسانی از آن با نام گنفه، «گنافه» و «گنبه» نام می بردند . گناوه ای که حمد الله مستوفی مورخ و جغرافیدان شهیر ایرانی در سفر نامه خود می گوید: «جنابا را جنابه بن طهمورث دیوند ساخت» و ابن الفقیه همدانی ساخت گناوه را به یکی از نوادگان طهمورث نسبت می دهد و آن را از زیباترین شهرهای ایران می داند. ابن حوقل از اقتصاد شکوفای آن بندر سخن می راند و از پارچه های بافته آن بندر، طرازهای کتانی و دستمالهای جنابه به نیکی یاد میکند. ناصر خسرو شاعر شهیر این زمین که در زمان ویرانی گناوه بر آن پای نهاده در سفر نامه خود از آن یاد می کند . و بابن هوسه اجنبی از گناوه به عنوان بندری که زراعت در آن رونق داشته، اسبهای تربیت شده را به قیمت گزاف به هند صادر می کرده یاد می کند، جلال آل احمد در آثار خود از گناوه به عنوان محلی مهم و محل عبور خط لوله نفت جهت انتقال به جزیره خارک حائز اهمیت می داند. و آخر اینکه جنابه یا گناوه زادگاه مردان نام آوری بوده که حسن بن بهرام جنابی و پسرش سلیمان بن حسن جنابی، محمد بن عمران جنابی و ابو عبدالرحمان جعفر بن چزنار و ... و سرشناس ترین آنها ابوسعید و فرزندش سرسلسه فرقه قرمطیه. به هر حال گناوه ای که بر اساس کشفیات باستان شناسان قدمت آن را به ایلامی ها می رسد و با ظهور دین مبین اسلام توسط عثمان ابن العاص در سال 19 هجری فتح گردیده هم اکنون با مساحتی 2043 کیلومتر مربع در ساحل شمالی خلیج فارس بین 29 درجه و 34 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 31 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. از شمال به استان کهکیلویه و بویراحمد و شهرستان دیلم از شرق به استان فارس شهرستان دشتستان، از جنوب به شهرستان بوشهر و خلیج فارس و ازمغرب به خلیج فارس محدود می شود . شهرستان گناوه دارای دو بخش مرکزی و بخش ریگ و دارای دو دهستان به نام رود حله و حیات داوود می باشد که شامل روستاهای زیاد می شوند.
الف: آثار باستانی و مکانهای تاریخی: نقاط تاریخی این بندر عبارتند از تیرسول، عبد امام، تل گوری، تل مناره بتون، تل گنبد و تل امامزاده که هر یک از آنها دارای پیشینه تاریخی بوده که متأسفانه اکنون دیگر کمتر نشانه ای از آنها باقی مانده است. همچنین می توان از آتشکده باباکلو، کوهبنگ یا کوه بینک و اثر طبیعی تودیور در کنار روستای مال قائده در اطراف گناوه نیز به عنوان آثار قدیمی نام برد .
ب- اماکن متبرکه: در ایام تعطیلات و بخصوص در ایام نوروز و اعیاد مذهبی مردم منطقه همچنین زوار و مسافرینی که به این دیار سفر می کنند از بقاع و اماکن متبرکه و مقبره های مورد اعتقاد مردم این دیار بازدید می کنند. و این اماکن هر ساله تعداد زیادی زوار را به خود می پذیرد که از مهمترین آنها می توان :
1- امامزاده سلیمان بن علی( واقع در شهر گناوه) که مردم این دیار معتقدند که سلیمان بی علی اولاد حضرت زین العابدین علی بن حسین می باشد. سبک ساختمانی این بنا زیبا و شبیه گنبد دانیال نبی در شوش و میر محمد در جزیره خارگ می باشد .
2- مقبره بی بی مریم ( واقع در محله بابا علیشاه گناوه) که در میان مردم گناوه دارای احترام فراوان می باشد و به اعتقاد زیادی به آن دارند و هر پنچشنبه محل حضور زنانی است که با اعتقاد خالص به این مکان می آیند. ( از مقبره بی بی مریم سنگهای قدیمی پیدا شده که آن را به موزه های مرکز منتقل نموده اند .)
3- بی بی حکیمه خواهر حضرت اما رضا (ع) که در چندین کیلومتری گناوه قرار دارد هر ساله زوار زیادی از آن زیارت می کنند ( البته مرقد بی بی حکیمه در حدود جغرافیائی و حوزه استحفاظی گناوه نمی باشد.)
4- مقبره شاهروبند واقع در روستای کلر از توابع گناوه.
5- قدمگاه حضرت عباس در روستای چهر روستایی از توابع گناوه.
6- از دیگر اماکن متبرکه که در روستاهای گناوه قرار دارند می توان از قدمگاه امیر المومنین، بی بی حور و بی بی نور در چهار روستایی و مقبره شاه غیبی در روستای گاو سفید نام برد و ...
ج- مکانهای تفریحی: بندر گناوه با محیط طبیعی و زیبای خود مکانی دیدنی جهت علاقمندان به مناظر طبیعی می باشد خلیج نیلگون فارس در روزهای آفتابی با نسیم بهاری همراه با دلفین های شاد و با هوش که در دو سوی لنج ها و قایقها بالا و پایین می برند و تابش نور آفتاب بر روی صدفهای کنا ساحل جلوه های بدیع و زیبایی در کنار ساحل ماسه و منحصر به فرد گناوه پدید می آورد. شبهای زیبای گناوه و در کنار ساحل این بندر با صدای آرام امواج دریا و انعکاس نورنقره گون مهتاب در آب، و آتش شعله های گاز در جزیره خارگ و خارگو منظره های زیبا و فراموشی نشدنی را برای هر بیننده ای فراهم آورد . همچنین ساحا زیبا و ماسه ای و بی نظیر روستای چهک در نزدیکی گناوه محل مناسبی جهت بازدید مسافرین و علاقمندان می باشد. از دیگر مناطق دیدنی این بندر می توان جزایر شمالی و جنوبی، گوابین، گشویی، می باشند که در حد فاصل بین گناوه و ریگ قرار دارند که بیشتر مردم این منطقه به شغل صیادی مشغل می باشند. همچنین کشتزارها، مزارع و باغهای سرسبز روستاهای اطراف گناوه مثل شول، کلر تاج ملکی – چاهبردی ، تل تل، تل برج، بهمنیاری ، گمارون- بنکی، چهار روستایی- پوزه گاه گاو سفید و مزارع سرسبز و زیبای اطراف رود حله محل مناسبی جهت تفریح و گشت و گذار به خصوص در ایام نوروز و روز 13 بدر برای علاقمندان می باشد . در آبهای گرم و بر کرانه های این بندر پر نعمت گونه های فراوان و نادر ماهیهای نقره گون و رنگانگ وجود دارند که مردمان سخت کوش این بندر از قبل صید این نعمات رزق و روزی خویش را بدست می آورند . طوطی ماهی ، اره ماهی، کوسه ماهی ، ماهی مرکب (خساک)، خرچنگهای بزرگ ، شاه میگو و دهها نوع آبزی دیگر آبزیانی هستند که در آبهای این بندر یافت می شوند همچنین مرغوبترین میگوی دنیا در این منطقه صید میشود. از ماهیهای خوشمزه و خوش طعم این بندر نیز می توان ، حلوا ، شوریده، سرخو، هامور، سنگسر قباد، میش، خارو، شیر بیا، آواسیم و ... را نام برد .
خوراکیهای و خوردنیها: زنان و بانون خوش سلیقه و هنرمند این بندر که در خانه داری و آشپزی و هنر شهره خاص و عام می باشند هر روز با طبخ غذاهای محلی و بومی خانه های بندر را با بوی خوش این غذاها معطر می کنند. از خوراکیهای محلی گناوه می توان : للک، رشته، لخلاخ، تنداز، قلیه ماهی، لورک، گرده، ریچال، انواع حلواها( انگشت پیچ، خرمایی، سرد و بندو) رنگینک و دهها نوع غذای محلی دیگر را نام برد . همچنین سبزیها و میوه های بومی که بوصرت وحشی و خودرو در زمینها و مزارع اطراف می روید می توان به درخت کنا- لگیجی، ترشوک، جیکه، ملو، قاب چنلی ، قارچ توله،کاکل،کاسنی را نام برد. مراسمات ، آئینها و فرهنگ مردم: مردم خونگرم گناوه از دیر باز به مهمانوازی شهره خاص و عام بوده اند . به همین دلیل است که هر ساله در نوروز شاهد حضور هزاران مسافر نوروزی از سراسر کشور در این بندر می باشیم. شغل اغلب مردم ملوانی و دریانوردی می باشد که در زبان محلی به آنها جاشو می گویند. می باشد که در زبان محلی به آنها جاشو می گویند. آنها رزق و روزی خود را از صید آبزیان دریا و سفر به کشورهای حوزه خلیج فارس بدست می آورند .
مراسم عروسی در این بندر ویژگی های خاص خود را دارد . از جمله مراسمات عروسی در این گناوه سرتراشون، جنابندون، مر
محلات: محلات قدیمی گناوه عبارتند از : عبد امام، سرخور، بابا علیشاه، ما سادات ، امامزاده ، نوروز، آباد و از محلات جدید کوی بعث ، مطهری ، سازمانی و ... را می توان نام برد .
بازار گناوه: بازار جنسهای خارجی بندر گناوه که یکی مکانهای مورد علاقه مسافران می باشد انواع و اقسام جنسهای خارجی از کشورهای حوزه خلیج فارس را وارد به خریداران ارائه می دهد هم اکنون بازار این اجناس با زیادی از شهروندان شهرستان و استانهای همجوار برای خرید به گناوه مراجعه می کنند . از پاساژهای معروف، بهروزی ، غدیر خم، طالقانی ، ایران ، میلار، امام علی و ... می باشند.
صنایع دستی: از صنایع دستی مهم این منطقه می توان گلیم ، گبه ، جاجیم بافی، گرگوربافی ، زنبیل باقی، و تبیزه بافی را نام برد . هم اکنون گبه ساخته شده توسط دختران و زنان روستای شول شهرت جهانی داشته و در بازارهای داخلی و خارجی خریداران زیادی دارد .
بازیهای محلی : از بازیهای محلی رایج در گناوه می توان به ملابرس، تیربیو، چیل چیل، کلی بازی، گو بازی، هفت سنگ و ... اشاره کرد . در 10 کیلومتری گناوه بندر قدیمی ریگ قرار گرفته که پیشینه تاریخی این بندر زبانزد می باشد . این بندر از بنادر تاریخی می باشد که مردان بزرگی مثل میرمهنا را در خود پرورانده است .
موقعیت مناسب دریا و ساحل باعث شده که بیشتر مردم این بندر به دریانوردی روی بیاورند
